Examining the effects of COVID-19 on selected health indicators and future forecasting with ONGBM (1,1)

INTRODUCTION: The coronavirus disease 2019 (COVID-19) has caused the world to face a pandemic that has negative effects in many areas from education to health, transportation to economy. In this process throughout the world, various measures have been tried to be taken and different policies have been implemented to lessen the impact on human health and to end this disease. The aim of this study is to evaluate the effects of COVID-19 through selected health status indicators for Türkiye and to make future predictions through different scenarios.
METHODS: Within the scope of the study, Türkiye’s public and private health expenditures per capita, crude death rate, crude birth rate and life expectancy at birth were evaluated. These indicators cover the years 2009-2021. Two scenarios were produced. Scenario 1 poses the question: “What changes would be observed in selected health indicators by 2030 if there were no pandemic?”. For this purpose, future forecasts were made until 2030 using 2009-2021 data. In the second scenario, an assessment is made: “How will the selected health indicators develop by 2030 after the pandemic has occurred?”. In this context, forecasts were made until 2030 using 2009-2021 data. The study used the ONGBM (1,1) model for estimation and found that the MAPE (mean absolute percentage error) values were less than 10%.

RESULTS: According to Scenario 2, it is expected that there will be a higher increase in public health expenditures and a lower increase in private health expenditures until 2030 compared to Scenario 1. While a decrease in the crude death rate was expected until 2030 in Scenario 1, an expectation for an increase in Scenario 2 emerged. The expectation of a decrease in the crude birth rate is graeater in Scenario 2. In terms of life expectancy at birth, it is expected to increase in Scenario 1 and decrease according to Scenario 2. When the forecast results of Scenarios 1 and 2 from 2022 to 2030 were compared, it was determined that there were statistically significant differences between the two scenarios. Therefore, it was concluded that COVID-19 had a breaking effect on health indicators.
DISCUSSION AND CONCLUSION: The findings revealed that decision makers and managers should reconsider future decisions because of COVID-19 and develop alternative solutions by creating different scenarios while planning.

COVID-19’un etkilerinin seçilmiş sağlık göstergeleri üzerinden incelenmesi ve ONGBM (1,1) ile gelecek tahmini

GİRİŞ ve AMAÇ: Koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19), eğitimden sağlığa, ulaşımdan ekonomiye birçok alanda olumsuz etkiler yaratan bir salgın ile dünyanın yüzleşmesine neden olmuştur. Dünya genelinde bu süreçte insan sağlığının daha az etkilenmesi ve bu hastalığın sonlandırılabilmesi için çeşitli önlemler alınmaya çalışılmış ve farklı politikalar yürütülmüştür. Bu çalışmanın amacı, Türkiye için seçilmiş sağlık göstergeleri üzerinden COVID-19’un etkilerini değerlendirmek ve farklı senaryolar aracılığı ile gelecek tahminlemesi yapmaktır.
YÖNTEM ve GEREÇLER: Çalışma kapsamda Türkiye’ye ait kişi başına düşen kamu ve özel sağlık harcamaları, kaba ölüm hızı, kaba doğum hızı ve doğumda beklenen yaşam süreleri değerlendirmeye alınmıştır. Bu göstergeler 2009-2021 yıllarını kapsamaktadır. İki senaryo üretilmiştir. 1. Senaryoda “Pandemi olmasaydı 2030’a kadar seçilmiş sağlık göstergelerinde nasıl bir değişim izlenirdi” sorgulaması yapılmaktadır. Bunun için 2009-2019 verileri kullanılarak 2030’a kadar gelecek tahminlemesi yapılmıştır. 2. Senaryoda ise “Pandemi yaşandığı için 2030’a kadar seçilmiş sağlık göstergeleri nasıl bir seyir izleyecektir” değerlendirmesi yapılmaktadır. Bu kapsamda 2009-2021 verileri kullanılarak 2030’a kadar tahminleme yapılmıştır. Araştırmada tahminleme için ONGBM (1,1) modeli kullanılmış ve MAPE (mean absolute percentage error- ortalama mutlak yüzdesel hata) değerlerinin %10’dan küçük olduğu tespit edilmiştir.
BULGULAR: Senaryo 2’ye göre 2030’a kadar kamu sağlık harcamalarında Senaryo 1’e göre daha yüksek düzeyde, özel sağlık harcamalarında ise daha düşük düzeyde artış olması beklenmektedir. Senaryo 1’de 2030’a kadar kaba ölüm oranında azalış beklenirken Senaryo 2’de artış yönünde bir beklenti ortaya çıkmıştır. Kaba doğum oranındaki düşüş beklentisi Senaryo 2’de daha fazladır. Doğumda beklenen yaşam süresi açısından Senaryo 1’de artış, Senaryo 2’ye göre ise azalış olması beklenmektedir. Senaryo 1 ve 2’nin 2022’den 2030’a tahmin sonuçları kıyaslandığında iki senaryo arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla COVID-19’un sağlık göstergeleri üzerinde kırılma etkisi yarattığı sonucuna ulaşılmıştır.
TARTIŞMA ve SONUÇ: Elde edilen bulgular, karar verici ve yöneticilerin COVID-19’un etkileri nedeni ile geleceğe ilişkin kararları yeniden gözden geçirmeleri ve planlama yaparken farklı senaryolar oluşturarak alternatif çözüm önerileri geliştirmeleri gerektiğini ortaya koymuştur.