Turk Hij Den Biyol Derg. 2025; 82(2): 335-360 | DOI: 10.5505/TurkHijyen.2025.24922

Geleneksel ve tamamlayıcı tıp (GETAT) uygulamalarında hijyen, enfeksiyonlardan korunma ve hasta güvenliği

Fatma CEVAHİR¹, Fatma CEVAHİR², Gülsüm KAYA³, Mustafa ALTINDİŞ^4
1Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Tıbbi Hizmetler ve Teknikler Bölümü, Sakarya, Türkiye
²Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Klinik Bakteriyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları AD, Hastane Enfeksiyonlarını Önleme Doktora Programı, Kayseri, Türkiye
³Yalova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji AD, Yalova, Türkiye
⁴Sakarya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji AD ve Tıbbi Viroloji BD, Sakarya, Türkiye

Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp (GETAT) uygulamaları, modern tıbbın yanı sıra kültürel ve tarihsel kökeni olan çeşitli hastalıkların tedavisinde ve sağlığın korunmasında tamamlayıcı olarak kullanılan birçok tıbbi uygulamaları içermektedir. Bu uygulamalar, yüzyıllardır birçok toplum tarafından klasik tıbbın dışında düzensiz olarak kullanılmaktadır. Ancak, bu uygulamaların güvenliği, özellikle hijyen ve enfeksiyon kontrolü açısından ciddi sorumluluklar getirmektedir. GETAT uygulamalarına olan eğilim ile birlikte sağlık personellerinin, GETAT yöntemleri hakkında daha donanımlı bilgiye sahip olması gereklilik halini almıştır. Bunun için uygulamanın amacını, olumlu veya olumsuz etkilerini, kullanım yöntemlerini, endikasyonlarını ve kontrendikasyonlarını içeren eğitimler alınması önemlidir. GETAT uygulamalarını yapacak sağlık personellerine verilecek eğitim içeriğinde ayrıca sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonlar, bulaşma yolları, korunma önlemleri, hasta güvenliği, sağlık personeli sağlığı ve bağışıklama ilkeleri bulunmalıdır. GETAT uygulamalarının yapıldığı ortamların düzenli olarak ve gerektiğinde temizlenip dezenfekte edilmesi gerekliliği de belirtilmelidir. Bu derlemede, akupunktur, kupa terapisi, sülük tedavisi ve mezoterapi gibi yaygın GETAT uygulamalarında karşılaşılan spesifik hijyen ve enfeksiyon riskleri incelenmektedir. Özellikle, akupunktur gibi cilt bütünlüğünü bozan uygulamalarda steril iğnelerin kullanılması ve her hasta için tek kullanımlık malzemelerin tercih edilmesi hayati önem taşır. Benzer şekilde, biyolojik materyallerin kullanıldığı sülük tedavisinde, sülüklerin tek kullanımlık olması ve tedavi sonrasında uygun şekilde imha edilmesi gerekmektedir. Kupa terapisi ve mezoterapi uygulamalarında ise, ciltle temas eden yüzeylerin steril olması ve kullanılan aletlerin uygun yöntemlerle dezenfekte edilmesi gereklidir. Bu derlemede ayrıca, enfeksiyon kontrolü açısından GETAT uygulayıcılarının düzenli eğitim almalarının uygulama ortamlarının temizlik ve dezenfeksiyon protokollerine uygun şekilde hazırlanmasının önemi vurgulanmaktadır. Hasta güvenliği açısından, GETAT uygulamalarında sıkı hijyen protokollerine uyulması ve enfeksiyon kontrolüne yönelik somut adımların atılması, bu tedavi yöntemlerinin etkinliği ve güvenilirliği için kritik rol oynamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp, GETAT, hijyen, sterilizasyon, dezenfeksiyon, asepsi, antisepsi

---

Hygiene, infection prevention and patient safety in traditional and complementary medicine (T&CM) practices

Fatma CEVAHİR¹, Fatma CEVAHİR², Gülsüm KAYA³, Mustafa ALTINDİŞ^4
1Sakarya University of Applied Sciences, Department of Medical Services and Techniques, Sakarya, Türkiye
²Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Klinik Bakteriyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları AD, Hastane Enfeksiyonlarını Önleme Doktora Programı, Kayseri, Türkiye
³Yalova University Faculty of Medicine, Department of ClinicalMicrobiology, Yalova, Türkiye
⁴Sakarya University Faculty of Medicine, Department of Clinical Virology and Microbiology, Sakarya, Türkiye

Traditional and Complementary Medicine (T&CM) practices include many medical practices used as complementary to modern medicine as well as in the treatment of various diseases with cultural and historical roots and in the maintenance of health. These practices have been used irregularly by many societies outside of classical medicine for centuries. However, the safety of these practices brings serious responsibilities, especially in terms of hygiene and infection control. With the trend towards T&CM practices, it has become necessary for healthcare personnel to have better knowledge of T&CM methods. For this purpose, it is important to receive training that includes the purpose of the application, its positive or negative effects, methods of use, indications and contraindications. The training content to be given to healthcare personnel who will perform T&CM applications should also include healthcare-related infections, transmission routes, protection measures, patient safety, healthcare personnel health and immunization principles. It should also be noted that the environments where T&CM applications are carried out should be cleaned and disinfected regularly and when necessary. In this review, specific hygiene and infection risks encountered in common T&CM practices such as acupuncture, cupping, leech therapy and mesotherapy are examined. In particular, it is vital to use sterile needles and disposable materials for each patient, especially in practices that disrupt skin integrity, such as acupuncture. Similarly, in leech therapy, where biological materials are used, leeches should be disposable and disposed of properly after treatment. In cupping therapy and mesotherapy, it is essential that the skin contact surfaces are sterile and the instruments used are properly disinfected. This review also emphasises the importance of regular training of T&CM practitioners for infection control and the importance of cleaning and disinfection of the application environments. In terms of patient safety, adherence to strict hygiene protocols and taking concrete steps towards infection control in T&CM applications play a critical role for the effectiveness and safety of these treatment modalities.

Keywords: Traditional and Complementary Medicine, T&CM, hygiene, sterilisation, disinfection, asepsis, antisepsis

---

ATIF KOPYALA