2013 yılında Muğla ili Marmaris ilçesinde görülen Staphylococcus aureus enterotoksin kaynaklı gıda zehirlenmesinin değerlendirilmesi

GİRİŞ ve AMAÇ: Aynı yemek firması tarafından verilen öğle
yemeği ve akşam yemeği sonrası iki okuldaki öğrenciler ile
17 işyerindeki işçilerden oluşan toplam 116 kişi; bulantı,
kusma, karın ağrısı ve ishal şikâyetleri ile 23 Aralık
2013 tarihinde, Muğla İli Marmaris Devlet Hastanesi’ne
başvurmuştur. Bu çalışma; zehirlenmenin bulaş yollarını
ve olası kaynak ya da kaynakları belirlemek ve kontrol
önlemlerini uygulamak için yapılmıştır.
YÖNTEM ve GEREÇLER: vaka olarak “23 Aralık 2013
tarihinde söz konusu 17 işyeri ile iki okulda bulunan ve
bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, ateş semptomlarından
en az biri görülen kişi” olarak tanımlanmıştır. Olası
vaka ise şüpheli vakalardan “kusma veya ishal şikâyeti
olan kişiler” olarak kabul edilmiştir. Kontroller, aynı
okul/işyerinde bulunan belirtilen semptomları olmayan
kişiler arasından seçilmiştir. Çalışmada, işyerlerinde ve
okullarda toplam 213 (100 vaka, 113 kontrol) kişi ile yüz
yüze görüşülüp anket uygulanmıştır. Analizler 77 olası
vaka, 100 şüpheli vaka ve 113 kontrol grubu üzerinden
yapılmıştır. Gaita örnekleri, yemek üretim firmasının
mutfak araç ve gereçlerinden sürüntü, gıda ve su
örnekleri alınmıştır. Ayrıca gıda elleyicilerinden alınan
örnekler Staphylococcus aureus açısından incelenmiştir.
BULGULAR: Vakaların, 23 Aralık 2013 Pazartesi
günü öğle yemeği yenmesinden sonra ortaya çıktığı
saptanmıştır. Aynı gün verilen yemek menüsünde; tavuk
döner, pilav, mantar çorbası, salata ve ayran olduğu
belirlenmiştir. İlk vaka; Muğla İli Marmaris İlçesi Merkez
Devlet Hastanesi’ne aynı gün içinde saat 12: 30’da
bulantı, kusma şikayetleri ile başvurmuştur. Vakalarda
en sık görülen semptomlar sırasıyla; bulantı, karın
ağrısı, kusma, ishal ve yüksek ateştir. Atak hızı %16
olarak belirlenmiştir. Zehirlenme eğrisi tek kaynaklı
olduğunu göstermiştir. Vaka ve kontroller yaş ve cinsiyet
açısından benzer bulunmuştur. Vakaların %96 (74/77)’sı
ve kontrollerin %32’sinin (37/113) yemekte tavuk döner
yediği saptanmıştır (TRR – tahmini rölatif risk): 50 %95;
Güven Aralığı: 14-171). Mantar çorbası ve salata kontrol
TRR – tahmini rölatif risk): 50 %95; GA-güven aralığı: 14-
171 edildiğinde (37/113) ise vakalarda kontrollere göre
tavuk döner yeme TRR 34 kat (TRR ayar – Ayarlı tahmini
rölatif risk = 34, %95 GA= 8,8-129,7) bulunmuştur.
İl Gıda Kontrol Laboratuvarında değerlendirmesi
yapılan tavuk dönerinde stafilokok enterotoksini tespit
edilmiştir.
TARTIŞMA ve SONUÇ: Marmaris İlçesi’nde görülen zehirlenmeye
tavuk dönerde saptana S. aureus enterotoksininin
sebep olduğu görülmüştür. Araştırmada bulaş kaynağı
gösterilememiştir. Yemek firması tarafından kontrol
ve koruma önlemlerin alınması ve firma çalışanlarına
iyi hijyen uygulamaları konusunda eğitim verilmesi
önerilmiştir.

Evaluation of food poisoning of Staphylococcus aureus enterotoxin source in 2013 in the Marmaris district of Muğla, Turkey

INTRODUCTION: On 23rd of December, 2013, 116
patients including students of two schools, and
workers of 17 work places who consumed lunch and
dinner from the same catering company, applied to
Marmaris State Hospital, Muğla province suffering from
nausea, vomiting, abdominal pain, and diarrhea. This
study was conducted to identify the cause, and mode
of transmission, and to implement control measures.
METHODS: The suspected case was defined as
“individuals working in 17 work places and two schools
and having at least one of the following symptoms onset
on 23 December 2013: nausea, vomiting, stomach ache,
diarrhea, and fever”. Probable case was accepted as
“suspected case having vomiting or diarrhea”. Controls
were selected from the same school/workplace among
persons who didn’t have these symptoms. In the study,
face to face interviews were conducted for 213 (100
cases, 113 controls) people. Seventy seven probable
cases, 100 suspected cases and 113 controls were
included in the analysis. Samples from stool, swabs
of the kitchenwares and untensils, samples from food
and water were taken. Moreover, samples from food
handlers were tested for S. aureus.
RESULTS: Cases started to increase after lunch
on Monday at 23 December 2013. The menu of the
company included chicken doner, rice, mushroom
soup, salad and buttermilk. The first case attended
Muğla, Marmaris District Public Hospital during the
same day with nausea and vomiting complaints at
12: 30. Most common symptoms seen in the cases,
were nausea, abdominal pain, vomiting, diarrhea
and high fever. The attack rate was determined
as 16%. The epidemic curve revealed a point
source outbreak. Cases and controls had similar
characteristics for age and sex. It was determined
that 96% (74/77) of cases and 32% (37/113) of
controls ate chicken doner (OR – odds ratio: 50 95%
CI: 14-171). After controlling for mushroom soup and
salad, odds of being ill was 34 (ORadj – adjusted odds
ratio = 34, 95% CI-confidence interval= 8.8-129.7).
In the analysis done by the Provincial Agriculture
- Food Laboratory on the food samples S. aureus
enterotoxin was identified in chicken doner sample.
DISCUSSION AND CONCLUSION: It was found that the poisoning seen
in the Marmaris district was caused by S. aureus
enterotoxin in the chicken doner. In the research
the source of contamination was not shown.
Recommendations were given to the food company
to implement control and protection measures; and
to provide training on good hygiene practices for
company workers.