Türkiye’de bir rehabilitasyon hastanesinde sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonlar: İnsidans, patojenler ve risk faktörlerinin altı yıllık retrospektif analizi

GİRİŞ ve AMAÇ: Bu çalışmada, üçüncü basamak bir fizik tedavi ve rehabilitasyon hastanesinde altı yıllık dönemde gelişen sağlık hizmeti ile ilişkili enfeksiyonların (SHİE) insidansı, risk faktörleri, etken mikroorganizmaları ve antibiyotik direnç paternlerinin değerlendirilmesi amaçlandı.


YÖNTEM ve GEREÇLER: Bu retrospektif çalışmada, 1 Ocak 2017 – 31 Aralık 2022 tarihleri arasında, 210 yataklı üçüncü basamak bir fizik tedavi ve rehabilitasyon hastanesinde yatan 9.139 hastanın tıbbi kayıtları incelendi. SHİE’ler, Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal Sağlık Hizmeti ile İlişkili Enfeksiyonlar Sürveyans Tanı Rehberine göre tanımlandı.
BULGULAR: Çalışma döneminde 179 hastada SHİE gelişti. SHİE insidansı 1,95 ve insidans dansitesi 0,56 saptandı. Hastaların çoğunluğu erkekti (%82,7) ve medyan yaş 40 idi. Hastaların en sık tanıları spinal kord yaralanması (%62) ve inme/travmatik beyin hasarı (%15,2) idi. SHİE’lerin %92,2’si üriner sistem enfeksiyonu (ÜSE), %7,8’i ise deri ve yumuşak doku enfeksiyonlarıydı. En sık izole edilen mikroorganizma Escherichia coli (E. coli) (%52,5) idi. Çok ilaca dirençli organizmalar izolatların %27,9’unu oluşturdu. Altı yıllık dönemde SHİE insidans dansitesinde azalma eğilimi izlendi; kateter ilişkili-ÜSE insidans dansitesi %67 oranında düşerken, standardize enfeksiyon oranı (SIR) 2017’de 1,6’dan 2022’de 0,6’ya geriledi. Bu düşüş; düzenli personel eğitimi, el hijyenine uyumun artırılması, ulusal enfeksiyon önleme paketlerinin uygulanması, antimikrobiyal yönetim, kateterlerin günlük değerlendirilmesi ve gereksiz kateterlerin zamanında çıkarılması gibi enfeksiyon kontrol önlemleri ile ilişkiliydi.
TARTIŞMA ve SONUÇ: Fizik tedavi ve rehabilitasyon merkezlerinde SHİE’ler yaygın olup, bu durum özellikle nörolojik hastalığı olan hastalarda daha belirgindir. En yaygın enfeksiyon tipi ÜSE olup, üriner kateter kullanımı başlıca değiştirilebilir risk faktörüdür. E. coli en sık izole edilen patojen olup çoklu ilaç direnci önemli bir sorun olmaya devam etmektedir. Enfeksiyon oranlarındaki azalma, fizik tedavi ve rehabilitasyon hastanelerinde etkin ve sürekli şekilde uygulanan enfeksiyon kontrol önlemlerinin önemini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Sağlık hizmeti ile ilişkili enfeksiyonlar, rehabilitasyon hastanesi, spinal kord yaralanması, üriner sistem enfeksiyonu, çoklu ilaç direnci, enfeksiyon kontrolü

Healthcare-associated infections in a rehabilitation hospital in Türkiye: A six-year retrospective analysis of incidence, pathogens and risk factors

INTRODUCTION: This study aimed to evaluate the incidence, risk factors, causative microorganisms, and antibiotic resistance patterns of healthcare-associated infections (HAIs) over a six-year period in a tertiary physical medicine and rehabilitation hospital.
METHODS: In this retrospective study, the medical records of 9,139 patients hospitalized between January 1, 2017, and December 31, 2022, in a 210-bed tertiary physical medicine and rehabilitation hospital were reviewed. HAIs were defined according to the National Healthcare-Associated Infections Surveillance Diagnostic Guideline of the Directorate General of Public Health, Ministry of Health of the Republic of Türkiye.
RESULTS: During the study period, 179 patients developed HAIs. The incidence of HAIs was 1.95, and the incidence density was 0.56. The majority of patients were male (82.7%), with a median age of 40 years. The most common diagnoses were spinal cord injury (62%) and stroke/traumatic brain injury (15.2%). Of the HAIs, 92.2% were urinary tract infections (UTIs) and 7.8% were skin and soft tissue infections. The most frequently isolated microorganism was Escherichia coli (E. coli) (52.5%). Multidrug-resistant organisms accounted for 27.9% of isolates. Over the six-year period, a decreasing trend in HAI incidence density was observed; the incidence density of catheter-associated UTIs decreased by 67%, while the standardized infection ratio (SIR) declined from 1.6 in 2017 to 0.6 in 2022. This reduction was associated with infection control measures such as regular staff training, improved compliance with hand hygiene, implementation of national infection prevention bundles, antimicrobial stewardship, daily catheter assessments, and timely removal of unnecessary catheters.
DISCUSSION AND CONCLUSION: HAIs are common in physical medicine and rehabilitation centers, and this is particularly pronounced among patients with neurological disorders. The most frequent type of infection is UTI, with urinary catheter use being the main modifiable risk factor. E. coli was the most frequently isolated pathogen, and multidrug resistance remains a major concern. The decline in infection rates underscores the importance of infection control measures that are implemented effectively and continuously in rehabilitation hospitals.

Keywords: Healthcare-associated infections, rehabilitation hospital, spinal cord injury, urinary tract infection, multidrug resistance, infection control