Karabük Demir Çelik Fabrikası etrafından toplanan beş biyomonitor liken türünün ağır metal akümülasyonu ve karşılaştırmalı analizi

AMAÇ: Beş biyomonitor liken türünün (Pseudevernia furfuracea, Evernia prunastri, Usnea hirta, Hypogymnia physodes) ağır metal biriktirebilme yetisini incelemek için Karabük Demir Çelik fabrikası ile Yenice Ormanı arasındaki 10 istasyondan örnekler toplanmıştır.
YÖNTEMLER: Beş biyomonitor liken örneğinin her biri Karabük Demir Çelik fabrikası ile Yenice Ormanı arasındaki alandan her 5km’de bir örnek alınmıştır. Çalışılan liken örneklerinde Atomik Absorpsiyon Spektrofotometre cihazı kullanılarak sekiz tane ağır metal; Zn, Cu, Mn, Fe, Pb, Ni, Cr ve Cd; analiz edilmiştir. Her bir istasyon için tek yönlü ANOVA analizi P. furfuraceae, U. hirta, E. prunastri, H. physodes ve R. pollinaria liken örneklerindeki biyoakümülasyon faktörü üzerine etkisini göstermek için uygulanmıştır.
BULGULAR: Karabük Demir Çelik fabrikası etrafından toplanan beş biyomonitor liken örneğinin atmosferdeki iz elementlerin akümükasyon kapasitesi karşılaştırılmıştır. İstasyon 1, 2, 7 ve 10 insan yoğunluğunun ve trafiğin fazla olduğu şehir merkezine en yakın olan yerlerdir. Atomik Absorpsiyon Spektrofotometresi ile yapılan analiz sonuçlarına göre P. furfuracea istasyon 7 ve 10’da çalışılan diğer liken örneklerine göre daha fazla ağır metal akümülasyonu olmuştur. Çalışmamızın sonuçları açığa çıkarmıştır ki;. furfuraceae, U. hirta, E. prunastri, H. physodes ve R. pollinaria liken türleri incelenen tüm elementleri ciddi oranda biriktirme eğilimi göstermiştir. Bu çalışma ile seçilen liken türlerinin ağır metal biriktirebilmede ki önemi gösterilmiştir.
SONUÇ: Bu çalışmanın sonuçları ile özellikle P. furfuracea ve H. physodes liken türlerinin hava kalitesinin belirlenmesi için uygun oldukları gösterilmiştir.

Heavy metal accumulation of five biomonitor lichen species in the vicinity of Iron-steel plant in Karabük, Turkey and their comparative analysis

OBJECTIVE: To investigate the suitability of five biomonitor lichen species (Pseudevernia furfuracea, Evernia prunastri, Usnea hirta, Hypogymnia physodes), we were collected from Yenice Forest to iron steel factory in Karabük, Turkey, in 10 sites.
METHODS: : Each of five biomonitor lichen species were collected every 5km from Yenice forest to iron steel factory. Accumulation of eight heavy metals Zn, Cu, Mn, Fe, Pb, Ni, Cr and Cd in examined lichen species were analysed by Atomic Absorpsion Spectrofotometers (AAS). At one-way analysis of variance (ANOVA) for each sites was carried out to display the effects of the factory on the bioaccumulation status of the P. furfuraceae, U. hirta, E. prunastri, H. physodes and R. pollinaria.
RESULTS: We have compared the capacity to accumulate trace elements from the atmosphere of five biomonitor lichen species around the iron steel factory in Karabük, Turkey. In sites 1, 2, 7 and 10 were the central part of the city where human activities and density of traffic are very intense. Analytical studies by AAS demonstrated that P. furfuracea were significantly heavy metal accumulation higher than other examined lichen species in sites 7 and 10. Our results revealed that P. furfuraceae, U. hirta, E. prunastri, H. physodes and R. pollinaria lichen species were shown severe accumulation of all elements. This study demonstrated the importance of heavy metals accumulation on the choose of lichen species.
CONCLUSION: Results of this study indicate that particularly P. furfuracea and H. physodes demonstrated the suitability of the lichen samples for the detection of air quality.